Zęby psów i kotów są zbliżone budową do zębów ludzkich. Składają się z dwóch głównych części: korony (część wystająca ponad dziąsło) oraz korzenia (części znajdującej się pod dziąsłem). Zęby otoczone są przez przyzębie, czyli dziąsła, więzadła i inne struktury utrzymujące ząb na swoim miejscu.

Natychmiast po wyrżnięciu się zęba, na jego powierzchni tworzy się błonka do której z łatwością przyczepiają się kolejne warstwy bakterii, z czasem tworzących płytkę nazębną. Płytka nazębna jest to struktura o charakterze biofilmu złożonego z bakterii, śliny, resztek pokarmowych, zanieczyszczeń, komórek nabłonkowych oraz komórek zapalnych. Regularne szczotkowanie zębów z łatwością usuwa ją z koron zębów, dzięki czemu płytka nie narasta i nie rozprzestrzenia się poddziąsłowo. Gdy płytka nazębna dojrzeje i ulegnie mineralizacji, staje się kamieniem nazębnym – szaro-brązową twardą strukturą która potrafi w całości zasłonić korony zębów. Uniemożliwia ona dotarcie do dziąseł i zębów w sposób nieinwazyjny, przez co aby je oczyścić niezębne staje się znieczulenie ogólne czworonoga i wykonanie skalingu oraz innych czynności celem usunięcia zarówno płytki jak i kamienia nazębnego.

Zaniedbania w zakresie higieny jamy ustnej pozwalają płytce bakteryjnej narastać bez ograniczeń, prowadząc m.in. do:

• zapalenia dziąseł (zaczerwienienie dziąseł)
• krwawienie dziąseł
• odkładania się kamienia nazębnego
• ruchomości zębów
• wypadania zębów
• ropni okołowierzchołkowych
• przetok donosowych lub do okolicznych tkanek

Objawami formującej się płytki i kamienia które możemy zauważyć u naszego pupila na codzień są:

• ślinienie się
• nieprzyjemny zapach z jamy ustnej
• niechęć do jedzenia
• połykanie jedzenia zamiast gryzienia
• u kotów preferencja suchego pokarmu i pozostawianie mokrego pokarmu
• brak higieny (lizania okrywy włosowej)
• żucie jedną stroną jamy ustnej
• opuchlizna pyska

Początkowe zapalenie dziąseł, objawiające się zaczerwienieniem ich, a czasem krwawieniem oraz bolesnością jest na szczęście odwracalne. Regularne szczotkowanie zębów jak i usuwanie płytki bakteryjnej podczas zabiegów stomatologicznych w znieczuleniu ogólnym pozwala na utrzymywanie przyzębia w dobrym stanie. Natomiast zaniedbania w zakresie higieny prowadzą do narastania płytki nazębnej, a w konsekwencji rozwinięcia się zapalenia przyzębia poprzez wniknięcie bakterii do kieszonek dziąsłowych, gdzie dochodzi do ich namnażania. Skutkiem takiego stanu może być między innymi obrzęk i bolesności dziąseł, ruszanie się i wypadanie zębów, powstawanie ropni okołowierzchołkowych (ropni powstających w kości otaczającej ząb), jak również znacznej bolesności w codziennym funkcjonowaniu zwierzęcia. Taka choroba przyzębia jest już nieodwracalna. Wymaga wizyty w gabinecie, znieczulenia ogólnego czworonoga i interwencji chirurgicznej w jamie ustnej, w tym często ekstrakcji (usunięcia) zębów.

W przypadku silnego zapalenia jamy ustnej możliwe konsekwencje obejmują rozprzestrzenienie się bakterii z jamy ustnej w całym organizmie. Bakterie docierają do nerek, wątroby, serca, płuc powodując tam szkodliwe zmiany i prowadząc do problemów zdrowotnych – problemów, którym może zapobiec profilaktyka jamy ustnej.

Zwierzęta domowe, a szczególnie koty, bardzo często skutecznie ukrywają bolesne schorzenia – dlatego bardzo ważne jest kontrolowanie stanu uzębienia u lekarza weterynarii, początkowo raz w roku, a u starszych zwierząt co 6 miesięcy. W trakcie wizyty zostanie oceniony zgryz, zbadane węzły chłonne, dziąsła, sprawdzona liczba zębów i ich stan. Dodatkowo lekarz może zalecić ewentualnie badanie w znieczuleniu i zabieg stomatologiczny jeśli uzna je za wskazane na podstawie badania klinicznego.